Molen De Zwaan

Klik hier voor meer foto's....

Binnenweg 2
1191 AA Ouderkerk aan de Amstel

Gevecht tegen het water

Molen de Zwaan is een met riet gedekte achtkantige, uit eikenhout opgetrokken, watermolen die gebruikt werd om het water niveau in de 356 ha grote Klein-Duivendrechtse en Binnenbullewijkerpolder op peil te houden. Hiervoor werd een door de wind aangedreven draaiend scheprad gebruikt dat het polderwater omhoog naar de Amstel bracht. In 1910 werd die taak overgenomen door het stoomgemaal van de polder Nieuwe Bullewijk. De molen staat symbool voor het eeuwige gevecht tegen wateroverlast. Die overlast werd veroorzaakt door de ontginning van het veen ten behoeve van de landbouw.
Dat begon al in de Middeleeuwen in de 11e eeuw.
Door de voortschrijdende inklinking van de grond (veen) zakte het grondniveau, werd de grond te nat en moest het water weggepompt worden. Daarvoor werden watermolens gebruikt. Met als gevolg dat de oxidatie van het veen versterkt doorging. En zo werd een niet meer te stoppen proces in werking gezet.

Restauratie

De Zwaan is omstreeks 1638 oorspronkelijk gebouwd als een z.g. binnenkruier. Hierbij worden, door middel van handkracht, boven in de kap, de wieken in de richting van de wind gedraaid. In 1888 is de molen omgebouwd tot buitenkruier. Hierbij wordt de kap samen met de wieken vanaf grondniveau gedraaid. Tegelijk werd toen aan de (natte) schepradkant van de molen de houten onderbouw in steen vernieuwd. Een ingemetselde gedenksteen herinnert aan deze werkzaamheden met de tekst:
“IN STEEN VERNIEUWD IN DEN JARE 1888”.
Een tweede steen memoreert de restauratie van 1950 met de tekst:
“Zo overheid als burger, voor ’t schoon van Neerlands erf,
ontrukten dezen molen van het slopende bederf. AoD 1950”.
Ook in 1974 en 1991 werden er ingrijpende restauraties uitgevoerd. In 2009 werd het rietdek van de kap en vier van de acht rompvelden vernieuwd.

De molen was sinds 1972 eigendom van de Vereniging "De Hollandsche Molen". Per 1 augustus 2016 is het eigendom overgedragen aan Stadsherstel Amsterdam. De molen wordt bewoond en draait regelmatig.

Gemaal

Na 1909 nam een efficiënter werkend stoom gemaal de taak van de molen over. Nu worden elektrisch aangedreven pompen voor het op peil houden van het waterniveau in de polder gebruikt. Langs de Amstel, richting Amsterdam, staat een klein, modern gemaal.