Urbanuskerk Ouderkerk

Klik hier voor meer foto's....

Achterdijk 1
1191 JG Ouderkerk aan de Amstel

Overkerk

De Urbanuskerk is een van de vele katholieke kerken die
in de 19e eeuw gebouwd werden in een stijl die geïnspireerd is door de middeleeuwen. Niet alle inwoners van Ouderkerk verruilden na de Reformatie het katholieke geloof voor het protestantse. Na het verdwijnen van de bisschoppelijke hiërarchie was Nederland in de ogen van het bestuursapparaat in Rome een missiegebied. Parochies bestonden niet meer. Er waren ‘missiestaties’, waar de 'missionarissen' zielzorg bedreven. De priester Sasbout Vosmeer organiseerde in Nederland zo goed en zo kwaad als het ging de zielzorg voor de mensen die katholiek waren gebleven. De katholieken kwamen in het geheim bijeen in schuilkerken. In Ouderkerk verzamelde men zich in een boerderij met de naam Vredebest, stroomopwaarts gelegen aan de Bullewijk. In 1818 brandde Vredebest af. De boerderij werd op dezelfde plek herbouwd, zodat men nu nog kan zien waar de vroegere schuilkerk geweest is. Van de schuilkerk is niets meer te zien. Maar wie vanaf het centrum van Ouderkerk een kwartier langs de Bullewijk heeft moeten lopen om bij de boerderij aan te komen ervaart zelf de afgelegenheid van deze schuilkerk. Na de brand gingen de katholieken op zoek naar een andere plek. En de tijden waren veranderd, katholieken konden inmiddels weer openlijk hun geloof belijden. Er werd een buitenplaatsje aangekocht met de naam Overkerk. Dit buitenplaatsje werd in 1820 ingericht als kerk.

Pierre Cuypers

In 1853 werd de bisschoppelijke hiërarchie in Nederland hersteld. De statie werd weer een volwaardige parochie. De parochie groeide snel en men besloot de buitenplaats af te breken en een kerk te bouwen. Voor de bouw van de kerk werd de beroemde architect Pierre Cuypers (1827-1921) aangetrokken, die het hernieuwde katholieke leven in Nederland vorm gaf in vele kerken in neogotische stijl. De nieuwe kerk werd in 1867 in gebruik genomen. De parochie bezit een aantal fraaie liturgische voorwerpen, ook uit de tijd van de geheime bijeenkomsten in boerderij Vredebest. In 2017 bestaat de kerk 150 jaar en ter voorbereiding van dit jubileum is de kerk gerestaureerd. In het priesterkoor zijn de muur- en plafondschilderingen ontdaan van de laag kalk die in de jaren 1960 was aangebracht. In het plafond is nu weer een rozet te zien met het Lam Gods. Op de vloer is een mozaïek te zien in de vorm van de Geuzenvlag. Door deze “met voeten te treden” worden de HH. Martelaren van Gorcum vereerd.

Urbanus I

De kerk werd gewijd aan de heilige Urbanus. In 1867 stond Urbanus namelijk nog op de lijst met erkende heiligen. Urbanus I bekleedde het pausschap van 220 tot 230. Volgens de legenden kon hij een aantal uitzonderlijke prestaties op zijn naam schrijven. En zijn leven zou zijn bekroond met het martelaarschap. Later historisch onderzoek heeft van al die verhalen weinig heel gelaten. Wat overbleef was een onopvallende paus zonder bijzondere verdiensten. Urbanus is dan ook bij de herziening van de officiële liturgische kalender in 1970 van de heiligenkalender afgevoerd. In Amstelland zijn vier kerken die zijn naam dragen. Twee kerken in de gemeente Ouder-Amstel, in Duivendrecht en in Ouderkerk aan de Amstel en twee kerken in de voormalige gemeente Nieuwer-Amstel (Nes aan de Amstel en Bovenkerk). Waarom Urbanus I speciaal in Amstelland zo populair was, is tot op heden onduidelijk.

Vollebregt orgel

Het fraaie orgel is van Jacobus J. Vollebregt (1825–1888) uit 's-Hertogenbosch. Het werd gebouwd tussen 1876 en 1878. Vader Johannes en zoon Jacobus Vollebregt hebben samen 37 nieuwe orgels vervaardigd. Het eerste Vollebregt-orgel stamt uit 1846 en bevindt zich tegenwoordig te Sleen. De neogotische kas en de balustrade van het oxaal (= scheidingswand tussen kerk en koor) zijn ontworpen door P.J.H. Cuypers. Het sobere neogotische orgelfront, dat afwijkt van alle andere door Vollebregt gehanteerde fronttypes, is ontworpen door de architect. Het front is aangepast aan het rozetraam waarin de H. Caecilia spelend op een orgelpositief is afgebeeld. Het instrument was destijds een geschenk van de parochianen aan hun pastoor Claasen ter gelegenheid van diens 25-jarig priesterfeest. De kas, de windladen, de klaviatuur, de speel- en registermechaniek en verreweg het grootste deel van het pijpwerk verkeren nog in hun oorspronkelijke staat.

Pastorie

De pastorie van de St. Urbanuskerk (Rondehoep Oost 31, 1191 KC Ouderkerk aan de Amstel) werd ontworpen door Cuypers. De bouw duurde van 1862 tot 1864. De pastorie is gebouwd in rode baksteen met decoratief metselwerk. Aan de westzijde bevindt zich een markante, vrijwel vierkante traptoren. De pastorie is onderdeel van het complex St. Urbanus in Ouderkerk aan de Amstel en heeft grote ensemblewaarde. Het is een gaaf bewaard gebleven voorbeeld van een pastorie in neo-gotische stijl uit het derde kwart van de 19de eeuw. Ook is hij karakteristiek voor het vroege oeuvre van Cuypers. Het dak is gerestaureerd. Twee bladgouden windvaantjes zijn gerestaureerd en teruggeplaatst op het dak van de toren.

Begraafplaats

Het kerkhof bestaat als sinds 1825. De geschiedenis ervan gaat verder terug dan die van het kerkgebouw en de pastorie. Het is de laatste rustplaats van veel Ouderkerkers. De begraafplaats bevat een aantal bijzondere grafmonumenten w.o. het graf van burg. Straman en een priestergraf. Bijzonder is ook het Christusbeeld in de houten nis uit 1825 (aan de kerkzijde).

Het kerkhof ligt in het beschermd dorpsgezicht. Het behoort net als de pastorietuin met de Urbanuskerk en de pastorie tot een monumentaal ensemble. Het grindpad langs de begraafplaats biedt een fraai uitzicht op de hoofdentree van de kerk. Langs dit grindpad staat ook een bijzonder fraaie lindenhaag. Het kerkhof met zijn groene omzoming van volwassen bomen versterkt de landschappelijke kwaliteiten van het gebied.

De begraafplaats is goed onderhouden. De begraafplaats is normaal in gebruik. Het parochiebestuur bereidt plannen voor om de directe omgeving van de kerk te bebouwen met appartementen. Dit project kan van invloed zijn op de parkachtige omgeving en de serene rust van de begraafplaats.