Urbanuskerk Duivendrecht

Klik hier voor meer foto's....

Rijksstraatweg 230
1115 AV Duivendrecht

Urbanuskerk

Rooms-katholieke kerk gewijd aan de H. Urbanus I, die paus geweest is van 220-230. Gebouwd in Neoromaanse stijl naar ontwerp van Th. Asseler. De kerk is gewijd in 1879. Daarvoor stond hier een waterstaatskerk uit 1853 waarvan resten nog zichtbaar zijn in de pastorie. Rijksmonumentstatus in oktober 2013 afgewezen.
Gemeentelijk monument. Ook de pastorie is gemeentelijk monument.
Website van de Urbanuskerk: http://sinturbanuskerk.nl/
 

Kapel

De kerk begon in 1350 als kapel. In 1461 gaf Paus Pius II toestemming om de Heilige Mis daar te vieren.
Voor het oprichten van kerkgebouwen was van 1824 tot 1868 toestemming nodig van de overheid (Departement van Binnenlandsche Zaken, Onderwijs en Waterstaat), die daarbij tevens subsidie voor de bouw kon verlenen. De twee torens, een zeldzaamheid voor een dorpskerk, bestaan uit 3 geledingen met torenspits, waarvan de eerste geledingen en de spitsen niet identiek zijn. De klokken zijn gegoten bij Petit en Fritsen te Aarle-Rixtel. Het kerkbestuur heeft samen met Pastoor Laan er in de jaren zeventig/tachtig van de twintigste eeuw voor gezorgd dat de plannen voor het treinstation werden gewijzigd. Daardoor konden kerk en pastorie worden behouden.

Schuilkerk

Na de Alteratie op 26 mei 1578, waarbij Amsterdam tot het protestantisme overging, werd ook in Duivendrecht de openlijke uitoefening van de Katholieke godsdienst onmogelijk. De inwoners van Duivendrecht zochten hun toevlucht in de statie St Petrus´ banden te Diemen. In 1652 werd Duivendrecht, ondanks verzet vanuit Diemen, een zelfstandige statie, gewijd aan St Urbanus. Een schuilkerk werd ingericht in een boerderij aan wat nu de Rijksstraatweg is. Deze boerderij deed dienst tot 1840. Toen was de boerderij zo bouwvallig geworden, dat men besloot niet langer door te gaan met oplappen maar over te gaan tot nieuwbouw.

Twee nieuwe kerken

De nieuwe kerk werd gebouwd onder toezicht van Waterstaats/architect Hermanus Hendrik Dansdorp. De toenmalige pastoor, J.H. Breukel, kreeg de eerste aanvaring met het spoor. De rails van de IJzeren Spoorweg dreigden dwars door de te bouwen kerk gelegd te worden maar pastoor Breukel wist dit te voorkomen. In 1853 werd de Bisschoppelijke hiërarchie in Nederland hersteld en in 1858 werd in het kielzog daarvan de statie door Mgr. Van Vree, bisschop van Haarlem, verheven tot parochie van St. Urbanus. In 1869 werd door pastoor Den Elsen een fonds gesticht ten behoeve van de bouw van weer een nieuwe kerk. In 1878 werd de eerste steen gelegd en op 16 juli 1879 werd de kerk gewijd door Mgr. Snickers, bisschop van Haarlem. In het achterstuk van de huidige pastorie is nog een deel van de oude kerk herkenbaar. De kerk is ontworpen door de architect Th.H. Asseler uit Amsterdam. De stijl is vooral neo-romaans maar ook andere stijlelementen zijn erin aanwezig. In het interieur zijn veel mooie dingen aanwezig waarvan sommige uit de voorgangers van de kerk, o.a. een preekstoel uit de 18e eeuw. De kerk is tot op de dag van vandaag in gebruik.

Pastorie

In 1843 gebouwd in opdracht van pastoor Breuker naar ontwerp van R. van Zoelen onder toezicht van waterstaatsopzichter H.H. Dansdorp. De stijl waarin deze pastorie oorspronkelijk is uitgevoerd wordt aangeduid als 'Waterstaatstijl'. De pastorie is een gemeentelijk monument.

Paus Urbanus

De kerk werd gewijd aan de heilige Urbanus. In 1867 stond Urbanus namelijk nog op de lijst met erkende heiligen. Urbanus I bekleedde het pausschap van 220 tot 230. Volgens de legenden kon hij een aantal uitzonderlijke prestaties op zijn naam schrijven. En zijn leven zou zijn bekroond met het martelaarschap. Later historisch onderzoek heeft van al die verhalen weinig heel gelaten. Wat overbleef was een onopvallende paus zonder bijzondere verdiensten. Urbanus is dan ook bij de herziening van de officiële liturgische kalender in 1970 van de heiligenkalender afgevoerd. In Amstelland zijn vier kerken die zijn naam dragen. Twee kerken in de gemeente Ouder-Amstel, in Duivendrecht en in Ouderkerk aan de Amstel en twee kerken in de voormalige gemeente Nieuwer-Amstel (Nes aan de Amstel en Bovenkerk). Waarom Urbanus I speciaal in Amstelland zo populair was, is tot op heden onduidelijk.

Urbanuskerk gemeentelijk monument

De Gemeente Ouder-Amstel heeft de kerk en de pastorie in 2018 aangewezen als gemeentelijk monument. De jarenlange strijd om voor de St. Urbanus de status van rijksmonument te krijgen had niets opgeleverd. Nadat in december 2012 de aanvraag al was afgewezen, heeft ook het beroep van het Cuypersgenootschap daartegen niets uitgehaald. De Minister van OC&W op 22 oktober 2013:

"Alles overwegende concludeer ik dat uw aanwijzingsverzoek terecht is afgewezen. Uw bezwaren bevatten geen nieuwe argumenten die aanleiding geven om de objecten alsnog aan te wijzen. Van architect Asseler zijn reeds relatief veel en goede voorbeelden van kerkgebouwen beschermd, waaronder zijn in menig opzicht vergelijkbare neoromaanse kerk in Roosendaal. Dat door u aan architect Asseler in de ontwikkeling van de neoromaanse bouwkunst een sleutelpositie wordt toegekend en de St. Urbanuskerk hierin en sleutelmonument zou zijn is niet aangetoond en doet dan ook niet af aan mijn standpunt dat zijn oeuvre reeds
voldoende is vertegenwoordigd op de monumentenlijst. In deze heroverweging heb ik vastgesteld dat de pastorie in overwegende mate dateert van na 1850 en de objecten wel eerder zijn beoordeeld in het kader van het MIP/MSP."
En over het ensemble van St. Urbanuskerk met pastorie, Anthoniushoeve en Sophiahoeve:
"Het is zeker zo dat de historische groep bouwwerken voor de zo door oprukkende bouwprojecten geteisterde kern van Duivendrecht een waardevol beeld oplevert. Echter niet op rijksniveau."