Rijksstraatweg Duivendrecht

Klik hier voor meer foto's....

Duivendrechtselaan

De oorsprong van de Rijksstraatweg ligt vermoedelijk verscholen in de Latijnse naam van Duivendrecht: Due Vene Trajectum.  Dat betekent: doorwaadbare plaats of weg door het moeras. De weg, vroeger Duivendrechtselaan, kreeg pas betekenis in de 13e eeuw tijdens de veenontginning. De Duivendrechtselaan vormde de centrale as in de ontginning tussen Venserwetering en de molenwetering in de Groot-Duivendrechtse Polder.
Tot 1640 had de laan geen belangrijke interlokale functie. De belangrijkste verbinding tussen Amsterdam en Utrecht liep namelijk via Ouderkerk aan de Amstel. Vanaf Amsterdam liep de route langs de westoever van de Amstel. Bij Ouderkerk kwam men via de brug (Lange Brug) over de Amstel. Via de kern van Ouderkerk liep de route langs de Holendrecht naar Abcoude. Het belang van de Duivendrechtselaan als verkeersader nam toe, toen het Diemermeer (Watergraafsmeer) in 1629 werd drooggelegd. Als ook in 1639 de Keulse Vaart (Weespertrekvaart) wordt gerealiseerd en er een brug over het kanaal komt, loopt de kortste weg naar Utrecht via de Duivendrechtse Laan.

Parijse Weg

Bij de brug ontstond een kleine kern met wat bedrijvigheid. De brug werd ook van strategisch, militair belang. Zo vonden bij de Duivendrechtsebrug in 1787 gevechten plaats tussen Patriotten en Pruisen. De beroemde patriot Herman Willem Daendels verdedigde de brug in oktober 1787 tegen de Pruisen tijdens hun aanval op Amsterdam. En op 9 oktober 1811 trok Napoleon met zijn gevolg door Duivendrecht op weg van Utrecht naar Amsterdam. Toch stonden er in Duivendrecht in 1846 nog maar 76 huizen. Tot 1900 was er vrijwel alleen lintbebouwing. Ruim een kilometer verderop - vanaf de kerk tot de Diemerlaan - was wat negotie. Zo’n twintig boerderijen bepaalden het Duivendrechtse tijdsbeeld. Er lagen slootjes ter weerszijden van de weg met bruggetjes naar boerderijen en huizen. Na de Franse tijd hebben Duivendrechters de Duivendrechtse Laan "de Parijse weg" genoemd. Dat had vermoedelijk te maken met de intocht van Napoleon over deze laan. Ook vormde de laan een onderdeel van de route impériale no. deux: Parijs-Amsterdam. Blijkbaar is de naam na 1923 langzamerhand in vergetelheid geraakt bij jongere Duivendrechters door de naamsverandering naar Rijksstraatweg.

Verstedelijking

Pas in de 20e eeuw verliest de Duivendrechtselaan haar agrarische karakter, als Rijkswaterstaat de verbinding tussen Amsterdam en Utrecht verbetert. De naam Rijksstraatweg werd voor het eerst gebruikt in 1923. Van Amsterdam tot Utrecht werd het tracé gestroomlijnd. In 1928 werden in verband met de verbreding van de weg ook de sloten gedempt en de meeste bomen gekapt. In de loop van de 20e eeuw werd de ruimte tussen de boerderijen steeds meer opgevuld met woningbouw om de bevolkingsgroei van Amsterdam op te vangen. Het uiteindelijk resultaat is dat vrijwel alle boerderijen door de verstedelijking verdwenen zijn. Na de voltooiing van de Rijksweg A2 in 1950 werd de oude Rijksstraatweg een weg van slechts streekbelang. Met de aanleg van Amsterdam Zuidoost (v/a 1965), de bouw van de A10 in 1988 verdween de noordelijke kern. Toen ook nieuwe spoor- en metrolijnen en een NS-station aan de zuidkant werden aangelegd, werd de weg weer een lokale dorpsstraat, net als in de middeleeuwen.

Architectuur

De 20e eeuwse bebouwing langs de Rijksstraatweg is langs de hele straat interessant en gevarieerd. De mooie huizen uit het interbellum zijn geïnspireerd op de Amsterdamse school. Ze worden ook wel forensenwoningen genoemd omdat er nogal wat mensen kwamen wonen die in de stad werkten. Bijzonder zijn de Dotinghuizen (aan het begin). Maar ook aan de overkant zijn mooie families van huizen te zien, zowel links als rechts. Naar het zuiden gaand, komt men, na een intermezzo bij De Kleine Kerk en d’ Oude School, langs een paar mooie woonblokken (links) en twee fraaie boerderijen – Wintershoven en Anthoniushoeve – rechts. Om te eindigen bij de prachtige Urbanuskerk met pastorie, gebouwd rond het middeleeuwse kapelletje en later kerkje. De combinatie met het moderne NS-station is heel apart.