Kruitmolen

Klik hier voor meer foto's....

Amsteldijk Zuid 54
1184 VD Amstelveen

Buskruitmolen

De buskruitmolen werd op deze locatie in 1718 gesticht.
In 1782 ontplofte de molen waarna een nieuwe fabriek
met bijgebouwen werd gebouwd. Bekend als Buskruitmolen Nr. 3. Het complex omvat een laboratorium, loodsen, een blustoren, en dienstwoningen. Zeldzaam voorbeeld van een achttiende-eeuwse kruitfabriek met negentiende-eeuwse aanpassingen.Rijksmonument 511979

Nicolaes Calkoen

In 1709 vond een ontploffing plaats in kruitmolen Het Oorlogsschip aan de Heiligeweg (nu de Overtoom) in Amsterdam, eigendom van de firma Cornelis van Tulden & Cie. Vergunning voor herbouw werd door de stad niet verleend. Wel werd in 1710 vergunning verleend om de kruitfabriek naar een terrein buiten de stad te verplaatsen. Hiertegen kwamen de omwonenden van de beoogde fabriek in opstand, en aldus kon de vestiging geen doorgang vinden. In 1718 werd opnieuw een vergunning aangevraagd, nu door de Amsterdamse notabele Nicolaes Calkoen. De vergunning werd verleend en het bedrijf ging van start, aanvankelijk met gebruikmaking van een rosmolen. Na enkele wisselingen van eigenaar kwam het bedrijf in 1742 aan Hendrik van Hoorn, die omschreven werd als een "ras buskruitmaker", en welke ook andere buskruitmolens bezat. Het bedrijf bleef in handen van genoemde familie tot 1843.

Ontploffing

Ongevallen bleven niet uit. In 1782 vloog een kruitstoof in de lucht. In 1843 werd de fabriek gesloten, doch de gebouwen werden niet gesloopt. In 1895 besloot de directie van Muiden Chemie om de productie van salpeterzuur en nitroglycerine naar De Oude Molen over te brengen, hetgeen opnieuw tot protesten leidde. Niettemin kwam de fabriek er. In 1953 vond nog een ernstig ongeval plaats, toen een keten met nitroglycerine-houdend afvalzuur ontplofte, waarbij één dode en één zwaargewonde viel en vele koeien werden gedood. Toch ging de productie nog door, en wel tot 1990.

Aanpassingen

In de achttiende eeuw en tot ver in de negentiende eeuw bestond de fabriek alleen uit achttiende-eeuwse kruitmolens en andere productieruimten. Er bevonden zich bovendien stallen voor het vee dat de kruitmolens moest aandrijven. Aan het eind van de negentiende eeuw werd het gebouw aangepast. Hierbij was de architect B.J. Ouendag betrokken. Later in 1913 werd een koestal met kapberg en wagenschuur aan de westzijde aangebouwd. In 1918 kreeg het officieel de functie van bewaarplaats voor ongevaarlijke grondstoffen en voorwerpen, van woonhuis en van boerderij. In 2004 werden in het gebouw van de buskruitmolen hotelsuites ondergebracht. Deze verbouwing was het sluitstuk van de herbestemming van het complex waarmee in de jaren negentig van de twintigste eeuw was begonnen.

Poortgebouw

Het poortgebouw bevindt zich in het langgerekte lichaam en is het meest in het oog springend vanwege de klokgevel met muurankers, zandstenen klauwstukken en bekroning. Op de latei boven de houten toegangsdeuren staat vermeld: Buskruid Molen nr. 3. De doorgang is dichtgezet met een glazen pui. De vleugels aan weerszijden van het poortgebouw bezitten verschillende soorten deur- en vensteropeningen met roedenverdeling. Het zadeldak is bekleed met gesmoorde Oudhollandse pannen.

Laboratorium

Het laboratorium is gebouwd tegen de watertoren. Het huidige volume is in drie fasen tot stand gekomen. Het kleinste bouwdeel onder plat dak tegen de watertoren werd gebouwd in 1910 naar het ontwerp van B.J. Ouendag. Het gedeelte dat hier haaks op staat, dateert uit twee verschillende perioden. De eerste aanzet stamt uit 1925.

Dienstwoningen

Kruitmolen 2-8: Twee stel gekoppelde dienstwoningen voor beheerders van de voormalige Springstoffenfabriek, gebouwd omstreeks 1940 in Traditionalistische stijl. De woningen bevinden zich aan Kruitmolen, de voormalige Ouderkerkerlaan.
Amsteldijk Zuid 59-62: Voormalige dienstwoningen, genaamd 'Ruimzicht', zijn omstreeks 1940 tot stand gekomen in Traditionalistische stijl en waren bestemd voor hogere beambten van de Springstoffenfabriek in Ouderkerk aan de Amstel. De woningen staan langs de Amsteldijk, ten zuiden van de fabriek.
Amsteldijk 23-40: Complex van drie identieke blokken van zes geschakelde, voormalige dienstwoningen, gebouwd in 1905 naar ontwerp van B.J. Ouendag. De woningen aan de zuidelijke Amsteldijk behoorden functioneel tot de Springstoffenfabriek te Ouderkerk aan de Amstel, een paar honderd meter naar het zuiden. Sinds de sluiting van de fabriek is elk van de woningen afzonderlijk verkocht; de woonfunctie bleef behouden. Gaaf bewaard gebleven voorbeeld van laat 19de-eeuwse dienstwoningen. Door de ligging aan de Amstel zijn ze beeldbepalend.